Doğal olarak;
Her şirketin bir kuruluş hikayesi var.
Tofaş’ın da öyle.
Dünya, otomobil üretiminde önemli bir yol almışken, Türkiye’de ise 1960’lı yılların sonunda iş ciddileşiyor.
Koçzade Vehbi Bey;
Amerika’dan etkilenerek Türkiye’de bir otomobil fabrikası kurmaya karar veriyor.
Bunun için de rol model olarak İtalya seçiliyor.
Ve;
60’lı yılların sonunda İtalya Torino’da FİAT şirketi ile görüşmeler başlanıyor.
Çok fazla bürokratik işlemlerin ardından, 9 Ekim 1968’de kurulacak otomobil fabrikasının adı TOFAŞ (Türk Otomobil Fabrikası AŞ) olarak olarak sicil gazetesinde resmileşiyor.
Artık;
Türkiye’de de FİAT lisansı ile otomobil üretilecektir ilk kez.
Bu kuruluş sonrasında;
İstanbul ekibinin en önemli işi, fabrikanın kurulacağı araziyi bulmak oluyor.
Koç’un yöneticileri, İstanbul’a yakın olan Sakarya ve Kocaeli’de yer bakıyorlar.
Ama…
O dönemde;
Sanayi Bakanı Mehmet Turgut, Bursalı olduğu için bu fabrikanın Bursa’da kurulmasını arzuluyor.
İtalyanlar ve Koç yöneticileri Orhangazi’de iyi bir buluyorlar önce.
Sonra da Bursa’nın gelişeceği ve işçinin daha rahat bulunacağı düşüncesiyle Bursa’da karar kılınıyor.
Ve;
Bursa şehir merkezine 10 km. uzaklıkta olan Demirtaş’ın köylülerine ait 1000 dönümlük bir yer çok beğeniliyor.
Fakat;
Bu 1000 dönümlük yer, tam 437 ayrı tapudan meydana geliyor.
Yani 437 kişiyle tek tek anlaşmak gerekiyor.
İş bu kadar zorken;
Devreye dönemin Bursa Ticaret Odası Başkanı Abdi Biçen Bey giriyor.
Ve 437 ayrı tapu uzun uğraşlar sonunda tek parça tapuya dönüştürülüyor.
Kısaca devam edelim.
13 Nisan 1969’da da Tofaş’ın temeli atılıyor.
Ne var ki;
Beklenmedik bir şey oluyor.
Ve;
28 Mart 1970’da Gediz ve çevresini saran 7.2 büyüklüğünde bir deprem oluyor ki, Bursa’daki fabrika inşaatının önemli bir bölümü de yıkılıyor.
Böylece 22 ay daha uzuyor fabrikanın inşaat süreci.
Bitimine yakın ise Bursa’ya Fiat’tan İtalyan mühendisler geliyor kurulum için.
Ama İtalyanlar Türkçe bilmiyor, Türk mühendisler de İtalyanca!
Hemen hızlandırılmış Türkçe ve İtalyanca kursları açılıyor Bursa’da.
Sonunda da;
12 Şubat 1971’de Türkiye’nin ilk komplike otomobil fabrikası TOFAŞ, dönemin Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay ve Başbakanı Süleyman Demirel’in de katılımıyla açılıyor.
Seri üretim Murat 124 ile başlıyor.
İlk ihracat da;
1975 yılında Gemlik limanından Mısır’a yapılan 75 adet Murat 124 ile başlıyor.
Sonrasında ise Tofaş, her geçen yıl üretimini artırarak, zaman içinde yeni modeller sunarak Türk tüketicisinin vazgeçilmez otomobil üreticilerinden biri oluyor.
Bu sabah;
Tofaş’ın davetiyle fabrikadaydık.
Önce bir sunum yapıldı.
Ardından da şu anda sadece Fiorino ve Egea modellerinin üretildiği fabrikayı gezdik.
Malum, bir süre önce Doblo üretimi İspanya’ya kaydırılınca Doblo’nun üretildiği bantların söküldüğünü, o bölümlerin karanlıkta kaldığını gördük.
Aktarılanlara göre;
Tofaş’ta şu anda 3 vardiya olarak toplam 6 bin kişi çalışıyormuş.
2022’de toplam 264 bin araç üretilmiş Bursa’daki bu fabrikada.
Yanı sıra;
121 bin araç da ihraç edilmiş.
Kuruluşta;
Yılda 20 bin araç üretim kapasitesi olan Tofaş’ta şu anda 420 bin araç üretim kapasitesi var.
Yine aktarılanlara göre;
Tofaş’ın tarihindeki en yüksek üretim, 2016’da tam 383 bin araçla olmuş.
Yine ilginç bir bilgi ki fazlasıyla şaşırdık.
Dünya genelinde tüm otomobil fabrikalarının yıllık üretim adedi 100 milyon adetmiş.
Pandemi ve sonrasındaki sıkıntılar nedeniyle bu sayı günümüzde 60 milyon adete düşmüş.
Halen de;
Bantlardan 80 saniyede bir, bir araç çıkıyor.
Bunu da bugün gördük.
Bir Egea çıkıyor, bir Fiorino.
Anladığımız kadarıyla çip krizi de önemli oranda aşılmış, yeni üreticiler devreye girmiş ve üretim yeniden hızlanmış.
Zaten bilenler bilir.
Çok kısa bir süre öncesine değin sıfır otomobilin bulunması zorken, günümüzde artık rahatlıkla bulunuyor.
Bu nedenle ikinci el otomobil fiyatları da önemli oranda düşmüş durumda Bursa’da da.
Bir de üretim bantlarını gezerken şunu gördük.
Muazzam seri bir çalışma var.
Mesela;
Araç üretimi için gereken koltuk, tampon, ayna, multimedya ve pek çok yan sanayi ürünün stoklanmadan direkt olarak üretim bantlarında montajı yapılıyor.
Mesela;
Bizlerin bantlardan geçtiği sırada Egea’lara, araç içi için yüksek kalitede komponentler üreten Bursalı Martur firmasının tüketicilerce o çok beğenilen koltukları saniyeler içinde anında monte ediliyordu ki şaşırmadan edemedik.
Tofaş ile tedarikçileri arasında da neredeyse anlık olarak planlanan muazzam bir çalışma sistemi vardı.
Tabi;
Günümüzde elektrikli araç sayısı giderek artıyor.
Özellikle Çin’den yeni yeni modeller geliyor ki art arda, rekabet kızışıyor.
Bu yönde Tofaş’ın da hazırlıkları olduğunu öğrendik.
Hem Doblo’dan daha büyük bir araç üretimi, hem de elektrikli sedan araç üretimine yönelik hazırlık olduğu aktarıldı.
Bir de şunu gördük fabrika gezisinde.
Şu ana üretilen araçların kasalarında yapılması gereken toplam 5’er bin punto varmış.
Bu puntoların Fiorino’da yüzde 65’inin, Egea’da da yüzde 90’ının robotlar tarafından yapıldığını gördük ki, fabrikada onlarca çalışana rağmen yeni nesil robotlar da dikkat çekiyordu.
Açıkçası;
Genel Merkezi İstanbul’da olsa da, ülkenin otomotiv üretiminin yüzde 19’unu gerçekleştiren ve Cumhuriyet’in 100. yılında 7 milyonuncu aracı üreten bir Bursa markası Tofaş’ı yıllar sonra yeniden gezince bir Bursalı olarak yine gururlandık.
