Mart ayı Sultan Orhan Gazi’nin vefat tarihi olarak açıklanır. Orhan Gazi’nin Mart 1362 yılında Bursa’da vefat ettiği kaynaklarda belirtilmektedir. Mekanın cennet olsun yaşadığım ilçe Orhangazi’ye adını veren büyük devlet adamı, asker, komutan velhasıl benim gözümde evliya mertebesinde olan ilklerin Sultanı Orhan Gazi…
Yaşadığım ilçeyi kuran ve o mübarek adı yıllar sonra Orhan Gazi’yi nereden başlamalı ki insan anlatmaya?
Fetih edip isminin verildiği Ulu Cami’den bile eski olan Orhangazi Gürle’de ki kapısına kilit vurulup iki rekat namazın kılınmasının çok görüldüğü senden yadigar camiden mi başlayayım seni anlatmaya…
Yoksa Pazarköy’ü ilk kurduğunda yaptırdığın caminin Yunan İşgalinden kalan tek minaresini enkaz olarak görüp ona tahammül edemeyenlerin yerle bir edip kaldırmasından mı başlayayım anlatmaya…
Ya da yaptığın ve bu günlere ulaşıp, asırlardır toprak altında temelleri duran medrese, hanların olduğu yerde bırakılmasını mı anlatayım…
Ve yahut kapısına kilit vurulup değerlendirilmeyen Gürle Hamamı ve Orhangazi Hamamını mı anlatayım…
Ya da ismini taşıyan Tuğra, ismini taşıdığı ilçede anıtının altına konulduğunda kendine öğretmen diyen bazı zevatın; “Arapça yazı koydular oraya” diye cahilce yorumundan mı bahsedeyim…
Hatta ve hatta Orhan Bey’in İznik ve bölgeyi fethinde büyük önem taşıyıp bugün yüzüne bile bakılmayıp çürümeye terk edilen Gürle – Krolla Kalesini mi anlatayım…
Velhasıl anlat anlat bitmez. Orhan Gazi’yi anlayamayan ve hak ettiği değeri veremeyen bir Orhangazi…
******
Kimdir Orhan Gazi?
Türk Tarihinde ilkleri yapan devlet adamıdır.
Kadim şehir Bursa’nın Hakanıdır. İpek üretim ve ticaret merkezi olan Bursa, Osmanlı Devleti’nin başkenti yapıldı. Böylece Bizans İmparatorluğu’nun Marmara’nın güneyindeki etkinliği kırılmış oldu.
Rumeli’ye geçen ilk Hakan’dır Orhan Gazi…
Orhan Gazi döneminde;
Divan teşkilatı kuruldu,
İlk Vezirlik makamı oluşturuldu,
Sancak teşkilatının temelleri atıldı,
Vakıf teşkilatı
Müderris ataması (Davudu Kayserî)
İlk gümüş para (akçe)
Yaya ve müsellem adıyla ilk düzenli ordu kurulmuştur,
İlk cami (İznik Hacı Özbek Camii)
İznik’te ilk medrese kurulmuştur Süleyman Paşa Medresesi
Orhan Gazi ‘ye bey olduktan sonra “Şücaeddin“, “İhtiyareddin” ve “Seyfeddin” sanlari verilmiştir.
Adına tuğra çekilen ilk Osmanlı beyidir.
Sultan unvanını kullanmıştır.
Kara Mürsel komutasında ilk donanma oluşturuldu ve Kocaeli'nde yapılan savaşlarda denizden destek sağlandı.
1327 yılında Karamürsel'de ilk Osmanlı tersanesi kuruldu ve böylece deniz gücünün kurumsallaşma çalışmaları başladı.
Bursa'da Osmanlılar'ın en eski ticarî kanunu olan 21 maddelik ilk İhtisab Kanunnamesini çıkarmıştır.
******
Cennet mekan Orhan Gazi tarihi kaynaklarda mavi gözlü, sarışın, beyaz tenli, geniş göğüslü, iri yapılı bir kişi olarak anlatılır. Kulağında siyah bir beni olduğu, sık sık halkın arasına karışıp onların dertlerini dinlediği, davranışları dengeli ve kararlı olduğu yazılır ve daima tedbirli davranırdı. İyi ahlâklı olarak bilinirdi.
******
Orhan Gazi, son yıllarında Osmanlı Devleti'nin idaresini, oğlu şehzade Murat‘a bırakarak hayatını Bursa'da geçirmiştir.
Ölüm nedeni ve yılı hakkında tarihçiler arasında ihtilaf bulunmaktadır. Zamanının tarihçisi olan Âşıkpaşazâde, Orhan Bey'in Süleyman Bey'le aynı yılda, Mart 1358 ya da 1362’de, öldüğünü yazmaktadır. Bazı tarihçiler 1360 yılında 79 yaşındayken öldüğünü bildirirler ve diğerleri ise ölümünün 1362'de olduğunu belirtir.
Orhan Bey, Bursa'da, Gümüşlü Kümbet'te babasının türbesine gömülmüştür.
******
Evet efendim…
Velhasıl Sultan Orhan Gazi yaşadığı dönemde Bursa ve çevresini Bizanslılardan almış, devlet teşkilâtlarını oluşturmuş ve ilk Osmanlı parasını bastırmıştır. Orhan Gazi'nin; beyliğin toprak genişliğini altı kat arttırarak 95 bin kilometrekareye çıkardığını, devletin nüfusunu 3 binden 3 milyona vardırdığını, 40 bin kişilik bir ordu beslediğini ve bu ordunun sefer anında 100 bine ulaştığını, ilim adamlarıyla el ele vererek devleti imar ettiğini, Hıristiyan halkın, idarecilerin zulmünden bıkarak Orhan Gazi'nin adaletine sığındıklarını, küçük bir beylikten koca devletin temelini attığını unutmamalıyız.
1326 ile 1362 yılları Babası Osman Gazi'den 16.000 km² olarak aldığı beyliği, oğlu I. Murad'a 95.000 km² olarak bırakmıştır.
Velhasıl efendim Osmanlı Devleti’nin Bürokratik Anlamda Asıl Kurucusu Orhan Gâzî’yi vefatının 662. yılında rahmet, dua ve şükranla anıyorum…
